Vrouwen waren reeds lang voor het verwerven van het vrouwenstemrecht én voor de oprichting van Vrouw & Maatschappij actief aanwezig in de toenmalige CVP. Van beperkte minderheid en van een vrouwengroep zonder zeggenschap groeide Vrouw & Maatschappij uit van een vrouwengroep tot een slagkrachtige werkgroep binnen de CVP.
Slechts een kleine groep vrouwen maakte kort na de Tweede Wereldoorlog deel uit van het politieke leven. Bij de CVP waren er slechts 3 vrouwen met een nationaal mandaat. Maria Baers, boegbeeld van de Kristelijke Arbeidersvrouwengilden (KAV), zetelde vanaf 1936 in de senaat. Barones Agnes Della Faille d’Huyse, sinds 1927 burgemeester van Huise, werd in 1946 voor het arrondissement Oudenaarde-Aalst verkozen als senatrice. En tenslotte was er Marguerite De Riemacker-Legot, die in 1946 als jonge advocate voor het arrondissement Brussel een mandaat verwierf in de Kamer van Volksvertegenwoordigers.
meer vrouwen op de kieslijsten geplaatst om de vrouwelijke kiezers aan te trekken. Na de verkiezingen zetelden in het totaal 6 vrouwen in de Kamer en 7 in de Senaat. In
nog één vrouw aan toegevoegd: Maria de Moor-Van Sina. Zij vervoegde voor het arrondissement Antwerpen haar collega’s Magdalena Van Daele-Huys, Marguerite De Riemaecker-Legot en de senatrices Maria Baers en Jeanne Driessen.
Alice Hellemans, die op 4 juli
1953 als adjunct-algemeen secretaris verantwoordelijk werd voor de vrouwenwerking, zette vrouwen aan om meer vrouwelijke leden te werven. Bij verkiezingen ijverde ze voor vrouwen op de lijsten.
Doelstellingen, strategieën en werkmiddelen om vrouwen bij het politieke leven te betrekken bleven in de jaren
’50 en begin jaren
’60 vrijwel identiek aan de eerste periode. De samenwerking met de drie katholieke vrouwenorganisaties was dé methode om de geleidelijke integratie van vrouwen te realiseren. Er was regelmatig overleg tussen enerzijds de
CVP-vrouwenwerking en anderzijds KAV, Boerinnenbond (nu KVLV) en CMBV (nu Markant).
De aanstelling van de eerste vrouwelijke minister in 1965, Marguerite De Riemaecker-Legot, betekende een keerpunt in de vrouwenvertegenwoordiging in de partij. Verjonging en feminisering binnen de CVP-PSC werden aan elkaar gekoppeld en werden een belangrijk thema. De vrouwenwerking groeide van toen af aan.
Vrouw & Maatschappij
Een aantal jonge vrouwen bundelde de krachten. Op initiatief van de toenmalige IPOVO-directeur (studiedienst CVP), Miet Smet, werd in 1974 een open partijdag gehouden onder de titel ‘Vrouw & Maatschappij’. Deze open partijdag was meteen het startschot van de oprichting van een gelijknamige werkgroep in de schoot van de partij.
De werkgroep koos op 16 maart 1974 Miet Smet als haar eerste voorzitster. Geleidelijk aan trachtte de werkgroep haar basis uit te breiden naar de vrouwen in de arrondissementen en richtten zij hun aandacht niet enkel op maatschappelijke interessante thema’s zoals gezin en opvoeding, de arbeidspositie van de vrouw, de juridische positie van de vrouw, maar ook op een grotere deelname van vrouwen aan het politieke leven in het algemeen en binnen de CVP in het bijzonder.
Tegelijkertijd boekte Vrouw & Maatschappij haar eerste successen rond de vrouwelijke participatie aan de politiek. De dynamiek die de werkgroep van meet af aan ontplooide, zorgde ervoor dat het partijbestuur al bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1975 minimum één vijfde van de plaatsen op de lijsten reserveerde voor vrouwen.
In 1978 kreeg Vrouw & Maatschappij als werkgroep een eigen secretariaat. Maar het is pas in 1980 dat Vrouw & Maatschappij een officieel statuut kreeg. De werkgroep werd erkend als een geïntegreerd deel van de partij. Van toen af aan kon Vrouw & Maatschappij eigen standpunten naar buiten toe verdedigen, mits voorafgaande ter kennisgeving aan het nationaal partijbureau.
In
1983 volgde Juliette De Schrijver-Sioen Miet Smet op als voorzitster van Vrouw en Maatschappij. Onder ha
ar voorzitterschap groeide
Vrouw & Maatschappij uit tot een autonome beweging. Eigen vrouweneisen werden geformuleerd, zoals: meer vrouwen in de partij en in de politiek, arbeidsduurverkorting, doorbreken van rollenpatronen, sociale en economische rechtvaardigheid, geweld op vrouwen, abortus, fiscale decumul. Ook steeg het aantal leden dankzij een actieve ledenwerving.
In deze periode werd Miet Smet de eerste staatssecretaris voor maatschappelijke emancipatie. Bovendien kwam er wat de vrouwelijke aanwezigheid betrof op ieder niveau van de partij een statutaire doorbraak: de minimale aanwezigheid werd statutair vastgelegd op 20%.
Pariteit
De verkiezing van Sabine de Bethune in
1989 als voorzitster betekende de start van de actieve, gestructureerde beweging, zoals we Vrouw & Maatschappij vandaag kennen. De gemeentelijke werking werd verder uitgebouwd. Er werd een jaarlijkse startdag ingevoerd voor de lokale verantwoordelijken. Dankzij de themanetwerken zoals o.m. kinderopvang, geweld op vrouwen, vrouwen en gezondheid, werden onderwerpen aangereikt waarrond actief kan gewerkt worden, ook op gemeentelijk niveau. In
1996 verkreeg
Vrouw & Maatschappij van de
CVP voor het eerst eigen werkingsmiddelen via een jaarlijkse dotatie. Wat zich vertaalde in een eigentijdse vormgeving, illustraties, publicaties en een website.
Onder impuls van algemeen voorzitster Sabine de Bethune wordt de paritaire democratie de rode draad doorheen de werking van
Vrouw & Maatschappij. Het geschikte middel om dit te bereiken is het invoeren van quota. Hiertoe eiste
Vrouw & Maatschappij naar aanleiding van het vernieuwingscongres van
1993, ‘Politiek dichtbij de mensen’, dat ten hoogste twee derde van de leden van iedere partijinstantie van hetzelfde geslacht zouden zijn. Deze eis werd ondersteund door de slogan ‘Zij is van de partij’. Het voorstel sneuvelde, meer nog het congres besliste om niet langer de gewaarborgde sleutels te hanteren voor de vertegenwoordiging van vrouwen, waarop alle vrouwen de congreszaal verlieten.
Via onderzoek, sensibiliseringsacties, studiedagen, info- en actiemomenten binnen en buiten de partij werd het beginsel van de pariteit man/vrouw in de politiek maatschappelijk aanvaard.
Op regeringsvlak werd in
1993 wel ingegaan op een voorstel van
Vrouw & Maatschappij en werd in mei
1994 de wet Smet-Tobback gestemd. Met deze wet kwam er de eerste regeling ter bevordering van de aanwezigheid van vrouwen op kandidatenlijsten. In de toekomst mag maximaal twee derde van de kandidaten op een lijst van hetzelfde geslacht zijn. Dit was een duidelijke stap naar paritaire democratie.
In het laatste decennium (1996-2005) zetten christendemocratische vrouwen de toon, zowel op wereldvlak als in de partij zelf.
1995 was een internationaal scharnierjaar voor de vrouwenemancipatie. De vierde VN-vrouwenconferentie in Peking zette de bakens uit. Leden van Vrouw & Maatschappij waren aanwezig in Peking, net zoals bij de VN-vrouwenconferenties in Mexico, Kopenhagen en Nairobi. In New York in 2005 werden de besluiten van de conferentie in Peking na 10 jaar getoetst. Bij die evaluatie stelde Vrouw & Maatschappij vast dat de quotamaatregelen, die België en Vlaanderen op de kieslijsten toepast, de enige manier zijn om tot een evenwichtige vertegenwoordiging van mannen en vrouwen in de besluitvorming te komen.
De verontwaardiging bij de
CVP-vrouwen was groot toen ze merkten dat het boek naar aanleiding van de viering van 50 jaar christen-democratie (
1995) geen aandacht schonk aan de rol van vrouwen en aan
Vrouw & Maatschappij. Op geen enkel manier werd
Vrouw & Maatschappij vermeld. Daarom startte
Vrouw & Maatschappij in
‘95 met het schrijven van haar eigen geschiedenis onder de vorm van jaarverslagen.
De viering van 50 jaar vrouwenstemrecht in ‘98 was hét moment om de puntjes nog eens op de i te zetten. Onder de slogan “Politiek is vrouwelijk, zoek het maar op in Van Dale” zette Vrouw & Maatschappij in het najaar van 1998 een uitgebreide feestcampagne op.
De geschiedenis van vrouwen en politiek leek in ’99 nog maar eens op een wedstrijd hordelopen. Het decreet dat een structurele financiering voor politieke vrouwengroepen verdedigde, werd verticaal geklasseerd. Ondanks geboekte resultaten en het jarenlange loyale engagement binnen de partij werd Vrouw & Maatschappij door de partijtop ervaren als een luis in de pels.
Empowerment werd een doelstelling en een werkwoord voor
Vrouw & Maatschappij. Naast het boek ‘Wegwijs voor vrouwen in de politiek’, organiseerde de werkgroep trainingen voor leden, bestuursleden en mandatarissen. Meer inzicht in politiek, kennismaking met rolmodellen en uitwisseling van ervaringen moesten vrouwen versterken.
Vrouw & Maatschappij wilde ook het draaideureffect voor jonge vrouwen in de politiek tegengaan. Het was een nefaste trend: in de politiek kwamen vrouwen wel even aan bod omdat ze nodig waren op een lijst maar verdwenen net zo vlug omdat ze zich niet konden handhaven of een afkeer kregen van het politieke machtsspel. Uit onvrede met deze situatie richtte
Vrouw & Maatschappij in
2000 een "jonge vrouwennetwerk" op onder de slogan ‘Rok en rol de politiek in’.
Een nieuwe wind
Na bijna 15 jaar voorzitterschap gaf Sabine de Bethune in oktober
2003 de fakkel door. Myriam Van Varenbergh nam het voorzitterschap een paar maanden ad interim op zich tot Els Van Hoof in oktober
2003 werd verkozen.
Ook de nieuwe generatie blijft nauwgezet waken over de evenredige vertegenwoordiging van vrouwen in alle partijorganen en op alle kieslijsten. Het voorbije decennium werd al hard gewerkt aan de paritaire democratie. Met resultaat:
In
2000 was de 2/3-regel op de lokale kieslijsten van toepassing: minstens 1/3 van de lijst moest uit vrouwen bestaan.
Vrouw & Maatschappij wapende haar kandidaten met een trendy campagnekit en met de slogan “Hoog tijd voor meer vertrouwen in de aanpak van vrouwen.” Ondanks de 2/3-regel was er een trechtereffect voor de verdeling van de postjes. Want zou 1/3 van de vrouwen op de kieslijst niet moeten betekenen dat er ook 1/3 vrouwen een politiek mandaat krijgen? Nee, in
2005 waren er maar 7% vrouwelijke burgemeesters over de partijgrenzen heen en 20% vrouwelijke schepenen.
Er moest dus nog een stap gezet worden. Al in 2001 pleitte Vrouw & Maatschappij met haar gendertoets op het gemeente- en provinciekiesdecreet voor quota voor de schepencolleges en deputaties (maximum 2/3 van hetzelfde geslacht). De verplichte toepassing van de code voor een gezinsvriendelijke politiek was een ander in het oog springend punt.
Ondertussen werd er heel wat vrouwelijke druk uitgeoefend om ook voor de gemeente- en provincieverkiezingen van 2006 verplicht 50% vrouwen op de lijst te zetten. Voor de federale verkiezingen was dat al sinds 2002 een feit. Onder druk van de politieke vrouwengroepen o.l.v. voorzitster Els Van Hoof, keurde de Vlaamse Regering in 2005 de pariteit op de kieslijsten goed. Het Brussels parlement voegde er voor haar gemeenten de rits op de eerste twee plaatsen aan toe.
In
2010 publiceert
Vrouw & Maatschappij ‘Je leven in balans’, een reeks van concrete maatregelen die een gezonde levensstijl bevorderen en de gezondheidszorg toegankelijk en betaalbaar moeten maken voor alle vrouwen. Onder impuls van de
CD&V-vrouwen komt in
2011 de Genderquotawet tot stand. De federale overheid legde op dat in de raden van bestuur van beursgenoteerde bedrijven en overheidsbedrijven minstens 33% vrouwen moeten zetelen tegen
2017. Een recente evaluatie wees uit dat het aantal vrouwen in deze raden reeds verdubbelde.
Quota op lokale kieslijsten werpen eveneens hun vruchten. Bij de lokale en provinciale verkiezingen van 2012 werden er in Vlaanderen 36,16% vrouwelijke gemeenteraadsleden en 41,60% vrouwelijke provincieraadsleden verkozen. De trend van meer vrouwelijke verkozenen zet zich door naar de uitvoerende mandaten.
In 2014 blies Vrouw & Maatschappij veertig kaarsjes uit tijdens een feestelijke viering.
Op 14 maart 2015 heeft België de ratificatieprocedure afgerond van het Verdrag van de Raad van Europa over het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld (Conventie van Istanbul). Vrouw & Maatschappij ijverde hier jarenlang voor en onderhoudt Europese en internationale contacten met zusterbewegingen.
Als vrouwenbeweging zijn we voortdurend in beweging. We houden de vinger aan de pols en spelen in op maatschappelijke veranderingen. Dit moet tot uiting komen in onze communicatie. Via een nieuwe huisstijl willen we een frisse wind kenbaar maken. Ook werd in 2016 besloten onder impuls van het nationaal bureau van Vrouw & Maatschappij om over te gaan op een naamsverandering. Een compromis tussen de verschillende generaties CD&V-feministes werd getroffen: Vrouw & Maatschappij – CD&V politica werd goedgekeurd als nieuwe naam.
Vrouw& Maatschappij – CD&V politica heeft doorheen de voorbije decennia op een succesvolle wijze vrouwenbelangen in de maatschappij, maar ook binnen de partij verdedigd. We mogen terecht zeggen dat we met ons groot aantal leden en ons autonoom statuut binnen CD&V een bevlogen toekomst tegemoet gaan waarin gelijke kansen tussen mannen en vrouwen gerealiseerd worden.
In oktober 2017 gaf Els Van Hoof de fakkel van nationaal voorzitter door aan Liesbeth Maris.
Liesbeth Maris loodst ons naar de verkiezingen van 2019. De uitslag van die verkiezingen valt tegen voor cd&v. De partij verliest dan wel veel stemmen, de vrouwen van de partij doen het goed. In de Kamer halen de cd&v-vrouwen 42.4% van de voorkeursstemmen binnen, terwijl vijf van de zes lijsten getrokken werden door een man. In het Vlaams Parlement gaan liefst 54.5% van de voorkeursstemmen bij cd&v naar de vrouwelijke kandidaten. En dat terwijl vier van de zes lijsten voor het Vlaams parlement getrokken werden door een man.
Cd&v stapt in de federale Vivaldicoalitie en oogst wat Vrouw & Maatschappij plantte: een paritaire regering. Onder impuls van V&M nemen de partijen een verdubbeling van het geboorteverlof voor vaders op in het regeerakkoord. Ook de uitbreiding van de zorgcentra na seksueel geweld krijgt prioriteit.
In 2020 betreuren we de moord op Ilse Uyttersprot. V&M eert haar door de 20e editie van haar Wittelintjesactie te wijden aan dodelijk partnergeweld. Met deze succesvolle nationale actie, met maar liefst 150 deelnemende lokale afdelingen, heeft V&M dit thema op de agenda van de wetgever gezet. Het resultaat blijft niet uit: het seksueel strafrecht wordt hierna hervormd.
In 2021 neemt Lynn Callewaert na interne verkiezingen de fakkel als voorzitter over. Zij gaat resoluut voor verbinding. Lynn zet in op netwerken en streeft ernaar dat alle vrouwen zich vertegenwoordigd voelen door de politiek. Ze rolt daarom een draaiboek rond diversiteit uit en geeft vrouwen met ‘V&M vormt’ een sterke basis voor het verkiezingsjaar 2024. Ook inhoudelijk plaatsen we nieuwe thema’s op de maatshappelijke agenda. De studiedag Hormoonrevolutie over gendersensitieve gezondheidszorg mondt uit in resoluties en wetgevende initiatieven.
In 2022 vernieuwen de partijorganen van cd&v wat leidt tot een betere m/v balans, dankzij lobbywerk van V&M. Dit draagt ongetwijfeld bij tot een betere vertegenwoordiging van vrouwen in de politiek in het algemeen.
Bij de bovenlokale lijstvorming voor de verkiezingen van juni 2024 zorgt dat zelfs tot een historisch moment: de helft van de lijsttrekkers is een vrouw!